رادیکالیسم؛تنها آلترناتیو جنبش دانشجویی

جنبش چپ در تاریخ معاصر ایران واجد سابقه ای طولانی می باشد. شکل گیری احزاب چپ به اواخر حکومت قاجاریه بر می گردد.این جریانات پس از روی کار آمدن رضا شاه به شکل وحشیانه ای سرکوب شدند.
اما تشکیل سازمان سیاسی حزب توده ایران در مهرماه 1320 شمسی بعد از استعفای رضاخان آغازگر جنبش سازمان یافته و متشکل چپ در ایران است.حزب توده اولین حزب قدرتمند و دارای تشکیلاتی فراگیر و سازمان یافته در سراسر ایران بوده است.بنیان گذاران حزب توده بیست و هفت نفر از اعضای جوان 53 نفر مارکسیت زندانی شده در سال 1316 بودند.که اجتماعی از نویسندگان،روشنفکران و تحصیل کرده های ایرانی داخل یا خارج از کشور بودند.حزب توده سرعت رشد چشمگیری را در تمامی نقاط کشور داشت.و توانست از تمامی طبقات اعم از معلمین، کارگران،دانشجویان و سایر اقشار عده ی کثیری را به سمت خود جذب نماید.تاثیر گذاری حزب بر روند سیاست های کشور در ان دوره کاملا چشمگیر بود.حزب توده از شکل گیری تا کودتای 28 مرداد فراز و نشیب های فراوانی داشت. اما پس از کودتا دیگر عملا قدرت ساسی خود را از دست داد.در جریان کودتا حزب توده قیام های زیادی را در شهرهای ایران سازماندهی کرد و حتی در بعضی شهر ها پرچم سرخ برافراشت تا بتواند دولتی کمونیستی بنا نهد. اما حزب به دستور مصدق و وارد عمل شدن ارتش کاملا سرکوب شد.ناگفته نماند که استراتژی ها و خط مشی های حزب نیز در شکست شان نقش مهمی داشت.در میانه سالهای سی ودو تا پنجاه شاهد جریان قدرتمند مارکسیستی در ایران نبودیم تا شکل گیری و سازمان یافتن سازمان چریک های فدایی خلق،مجاهدین مارکسیست و مجاهدین اسلامی در دهه پنجاه. این جریانات در روند پیروزی انقلاب57 نقش عمده ای داشتند و تعداد زیادی از نیروهایشان در روند انقلاب زندانی و کشته شدند.
حال پس از ارائه تاریخچه ی مختصری از احزاب چپ در ایران می خواهم این نکته را متذکر شوم که دانشجویان همواره در شکل گیری احزاب چپ و قدرت یافتن آنان سهم عمده ای داشته اند.با توجه به که دانشگاه در جامعه ما به خاطر استقرار حکومت های توتالیتر و استبدادی به عنوان یکی از معدودترین تریبون های بیان عقاید سیاسی بوده است.و جریانات سیاسی به دلیل عدم آگاهی لازم در سایر اقشار جامعه تمام تلاش خود را معطوف به این مسئله می کنند که در میان جامعه دانشگاهی پایگاه داشته باشند تا بدین شیوه خط سیاسی مورد نظر خود را پیش ببرند.پس از پیروزی مردم در انقلاب 57 جریانات مذهبی به رهبری خمینی توانستند قدرت را به دست گیرند.احزاب و گروه های چپ که در روند پیروزی انقلاب توسط نیروهای سلطنت محمد رضا شاه به طرز وحشیانه ای سرکوب میشدند پس از پیروزی انقلاب نیز با این توجیه که حاکمیت تلاش برای تثبیت حاکمیت و انقلاب دارد،نوک پیکان برخورد ها و سرکوب های اقتدار طلبان قرار گرفتند.دهه شصت اعدام ها و زندانی های زیادی داشت که آخرین حلقه ان سرکوب های سال 67 بود.
در میانه سال های شروع جنگ ایران با عراق تا سال 76 و شکل گیری جریانات اصلاح طلب درون حاکمیت شاهد فضایی از منظر سیاسی و دیگر جهات کاملا بسته بودیم.عوامل زیادی در استقرار این فضا تاثیر داشتند که مهمترین آن ها
1-جنگ هشت ساله ایران با عراق و اعمال فشارهای سنگین جانی و مالی به مردم که فرصت به هیچ چیز دیگر را به آنان نمی داد.
2-سرکوب های دهه شصت و برخورد شدید حاکمیت با تمامی جریانات سیاسی.
3-انقلاب فرهنگی و پاک سازی جامعه دانشگاهی از اساتید و دانشجویان منتقد و مخالف وضع موجود.
4-تحمیل فشار های شدید اقتصادی به مردم و صرف تمامی بودجه کشور در جنگ هشت ساله.
این عوامل می باشند.فضای یاس و دل سردی سیاسی وعدم وجود روحیه ی آزادی خواهی و برابری طلبی ازچهار دلیل بالا نشئت می گیرند.جامعه دانشگاهی نیز در این سال ها کاملا راکد و تک صدایی بود.و هیچ صدای اعتراضی از آن بر نمی خاست.اما پس از پیروزی دولت خاتمی در خرداد 76 تا حدودی فضای سیاسی کشور باز تر شد.روشنفکران و سیاسیون منتقد و همچنین دانشجویان به بیان عقاید و نظریات خود پرداختند.اصلاحات در دوران هشت ساله دولت خاتمی سعی بر آن داشت تا رفرم هایی در ساختار اقتصادی و سیاسی کشور ایجاد کند.با پشتوانه ی مردمی که داشت و مذاکره با آمریکا و دخالت جویی دول غربی برای ایجاد تغییرات.اصلاحات دراجرای این پروژه با شکست مواجه شد و نتوانست به خواسته های خود جامه عمل بپوشاند.جریانات لیبرالی و رفرمیستی ماهیتا قادر نیستند تحولی در ساختار ایجاد کنند و در نهایت ایزوله شده و به عقب رانده می شوند.چون توان رویارویی با حکومت های توتالیتر را ندارند و از مواضع خود که البته مواضعی رادیکال هم نیستند و تنها در پی کسب قدرت سیاسی درون ساختار می باشد،پایین می آیند.در طول هشت سال روی کار بودن دولت خاتمی اصلاحات فرصت های زیادی برای بدست گرفتن نبض شرایط و اوضاع سیاسی کشور را داشت،اما هر بار از مواضع خود به خاطر ماهیتش کوتاه آمد.تمام عقب نشینی ها هزینه ی بیشتری را بر این جریان اعمال می نماید. و برای باسازی و بازگشتن به صف اول قدرت سیاسی باید نیرو و توان مضاعفی را صرف کند.در حال حاضر نیز اصلاحات به جریانی مشابه سایر اپوزوسیون لیبرالی داخل کشور مبدل گشته است.جایی در ساختار حاکمیت هم ندارد.البته لیدرهای جریان اصلاحات کاملا از این مساله آگاهند و تمامی تلاش خود را برای بازگشت و دستگیری قدرت سیاسی انجام می دهند.به عنوان نمونه می توان به چالش این جریان بر سر شرکت در انتخابات مجلس نهم اشاره کرد که برآمده از دغدغه حذف از ساختار قدرت است.جنبش دانشجویی نیز پس از هشت سال همگامی با این جریان و پیش بردن خواسته ها آنان به این نتیجه رسید که جریان اصلاحات نمی تواند متحقق کننده خواسته هایشان باشد. اکثریت جنبش دانشجویی خود را از پرچمداری این جریان کنار کشیدند و به قول معروف حنای این دار و دسته اصلاح طلب برایشان رنگی ندارد.اصلاح طلبان برای احیای موقعیت خود در میان جنبش دانشجویی تلاش های فراوانی کردند اما نتوانستند نبض این جنبش را در دست گیرند.این اتفاقات در اواخر دوره دوم ریاست جمهوری خاتمی صورت گرفت و اصلاحات پایگاه سابق خود را در دانشگاه از دست داد.دولت احمدی نژاد نیز با سر دادن شعارهای پوپولیستی و تخیلی مبنی بر رسیدگی به وضعیت اقشار پایین دست جامعه روی کار آمد.دولت نهم برای اجرای سیاست های داخلی و بین المللی اش بیشتر جریان های سیاسی منتقد داخل را سرکوب نمود و به شکلی فراگیر و در همه ابعاد با اجرای طرح های موسوم به امنیت اخلاقی، انضباطی و اجتماعی، فضای رعب و وحشت ایجاد کرده است.این سیاست ها همگی تلاشی ست برای این که اوضاع از کنترل حاکمیت خارج نشود.اکنون هم دولت احمدی نژاد با چالش های فراوانی در سطح داخلی و بین المللی مواجه است که بحران اقتصاد جهانی، کاهش قیمت نفت،تحریم های اعمال شده از سوی ایالت متحده امریکا و کشورهای غربی و مساله هسته ای نقش به سزایی را در آن ایفا می کنند.
حال پس از ذکر مطالب بالا(البته کاملا خلاصه) که هدف اصلی آن ارایه تاریخچه ای از جنبش چپ در ایران از ابتدا تا کنون و همچنین ترسیم فضای سیاسی حال حاضر بود، سعی بنده بر آن است که بستری را فراهم نمایم تا نشان دهم جنبش چپ دانشجویی چرا و چگونه از دل فضای موجود برآمده است، چه نقدهایی نسبت به جامعه ایران دارد و افق و متدی را که برای فعالیت خود ترسیم نموده چیست.دانشجویان آزادی خواه و برابری طلب فعالیت جدی خود را از سال 85 آغاز کردند، ناگفته نماند جرقه های این جریان از سال 82 زده شده بود و طی پروسه چند ساله ای خود را به صف نخست جنبش دانشجویی رساند.16 آذر 85 نخستین حضور جدی "داب"(دانشجویان آزادی خواه و برابری طلب) در عرصه سیاسی بود.و به صورت مشترک با دیگر جریان های دانشجویی برنامه روز دانشجو را برگزار کردند.سپس برگزاری برنامه روز جهانی زن (8 مارس) در همان سال و در دانشگاه تهران بود.اما برنامه مستقل در 13 آذر سال 86 برگزار شد که دستگیری های گسترده ای را در پی داشت.حاکمیت از دو روز قبل از برنامه دستگیری ها را با هدف ممانعت از برگزاری مراسم آغاز نمود ولی از عهده این کار برنیامد.چون توان و ظرفیت داب بیش از آن چیزی بود که تصور می کردند.13 آذر 86 فصل نوینی از مبارزات جنبش چپ در تاریخ ایران پس از انقلاب بود و داب توانست جریان گسترده و فراگیری را در دانشگاه های کشور پی ریزی کند.پس از دستگیری های گسترده در تهران شاهد اعتراضاتی توسط دیگر آزادیخواهان نسبت برخوردهای حاکمیت با دانشجویان داب در تهران بودیم.در امتداد این اقدامات، در شهرستان هایی مانند اصفهان،مشهد، یزد و... دستگیری هایی صورت گرفت.
جنبش آزادی خواهی و برابری طلبی از دل فضای عینی جامعه و تضادهای اقتصادی،اجتماعی و فرهنگی سر برآورده است.سرمایه داری رانت خوار جمهوری اسلامی بیش از پیش تضادهای خود را در سال های اخیر آشکار نموده است.بحران اقتصاد جهانی، سیاست های ناکارآمد اقتصادی دولت و عدم توجه دولتمردان به طبقه پرولتاریا، همه و همه، دست به دست هم داده اند تا شرایط وخیمی برای زندگی و معیشت مردم به وجود آورند.طی چند سال اخیر اعتراضات کارگری روندی به شدت افزایشی داشته است.تعداد زیادی از کارخانه ها و شرکت های بزرگ اقتصادی با ورشکستگی و رکود مواجه شده اند و مجبور می شوند که این رکود را با اخراج تعداد زیادی از کارگران جبران نمایند.
همچنین جنبش زنان نیز در چند سال اخیر شروع به فعالیت کرده است و اعتراضات زیادی در سطح جنبش زنان صورت گرفته است.داب هم نقش خود را با برگزاری مراسم روز جهانی زن(در سال 85) به طور موثری ایفا کرده است.زنان در جامعه ما با توجه به خصلت های ذاتی جامعه سرمایه داری و سنت های موجود مورد اجحاف شدیدی قرار گرفته و استثمار شده اند.زنان در محیط کار خود از درجه پایین تری نسبت به مردان برخوردارند،همواره شغل درجه دو و پایین تر را در دست می گیرند و به عنوان نیروی کار ارزان تر در خدمت سرمایه داری قرار می گیرند.خانواده های ایرانی به دلیل ساختارهای سنتی پدرشاهی حاکم زن را مورد ظلم و ستم قرار می دهند.قتل های ناموسی،سنگسارهای حکومتی و عدم آزادی زن در تعیین سرنوشت خود از جمله عواملی ست که زنان در جامعه ما از آن رنج می برند.سرمایه داری و ساختار سنتی حاکمروابط موجود را بازتولید می نماید و بقای خود را در حفظ این روابط و نظام خانواده می داند.زنان در نظام سرمایه داری نه به خاطر هرگونه تعارض منافع بنیادی و مستقیم میان دو جنس، بلکه بر اثر اعمال ستمگری طبقاتی و همراه با آن، نابرابری در مالکیت،استثمار کار و از خود بیگانگی با مردان نابرابر شده اند.این واقعیت از بقایای سقوط کمونیسم ابتدایی و ماقبل تاریخی مورد نظر انگلس در دوران تاریخی سرچشمه می گیرد.درنتیجه راه حل نابرابری های جنسی را باید در نابودی ستمگری طبقاتی یافت.این نابودی از طریق کنش انقلابی یک طبقه مزدبگیر متحد که هم زنان و هم مردان را دربر می گیرد، تحقق پذیر است.هرگونه بسیج مستقیم زنان بر ضد مردان عملی ضد انقلابی ست زیرا این کار طبقه کارگر بالقوه انقلابی را دچار دودستگی می کند.انقلاب طبقه کارگر که نظام طبقاتی را نابود می کند و همه دارایی های اقتصادی را به دارایی های سراسر اجتماع تبدیل می نماید، جامعه را از فرآورده استثمار طبقاتی یعنی نابرابری جنسی نیز رها می سازد.البته ناگفته نماند که درباب مساله زن علاوه بر مسایل اقتصادی عوامل دیگری هم در نابرابری جنسی دخیل اند:جسم انسان، جنسیت و نقش آن در تولید مثل و پرورش فرزندان،خانه داری بدون اجر و مزد، وظایف خانگی نامریی و تغذیه عاطفی.پس ضمن تلاش برای تغییر روابط تولیدی مسلط در جامعه سرمایه داری باید در فراگردی پهن دامنه به بقیه عواملی که در نابربری جنسی نقش عمده ای ایفا می کنند پرداخت و آنها رادر پروسه ای به موازات هم پیش برد.
پس تضادها و نابرابری هایی که در بین طبقه کارگر،زنان و به طور کلی سرمایه داری حاکم بر جامعه وجود دارد، دست به دست هم داده اند تا جریان آزادی خواهی و برابری طلبی از بطن جامعه بیرون آید و با نقد بنیادین فضا و شرایط موجود تلاش کند تا جامعه ای عاری از هرگونه ستمگری طبقاتی بسازد.ایجاد جامعه بی طبقه تنها در گرو پیوند ناگسستنی میان جنبش چپ دانشجویی و سایر جنبش های اجتماعی می باشد و بدون پیوند با آن ها قادر به پیشبرد اهداف خود نمی باشد.دانشجویان آزادی خواه و برابری طلب در چند سال اخیر هیچگاه از این نکات غافل نمانده اند.و در راستای برقرای ارتباط با سایر جنبش های اجتماعی تجربه های متععدی داشته اند: حضور دانشجویان "داب" در میان تشکل های کارگری، حمایت از سندیکای شرکت واحد اتوبوس رانی تهران و شرکت در مراسمات روز جهانی کارگر همگی هدفی جز این نداشته که داب برای ایجاد تغییرات بنیادین در جامعه تلاش می کند.و رهایی طبقه ی کارگر از بند اسثمار را زمینه ساز رهایی همه ی بشریت می داند.
حال گریزی به ابتدای بحث می زنم و با توجه به تصویر ارائه شده از جریانات لیبرالی و دولت های روی کار آمده، نگارنده بر این اعتقاد است که سیاست های دولت های مختلف جمهوری اسلامی حول محوری مشخص است."حفظ نظم و ساختار موجود برای حکمفرمایی بر مردم ودر تملک گرفتن زیر بناهای اقتصادی و تولیدی جامعه". دولت خاتمی و احمدی نژاد سیاست های کلان اقتصادی، سیاسی و اجتماعی مشخص و یکسانی داشته و دارند. سیاست های اقتصادی آنها در راستای ادغام در بازار جهانی سرمایه و مطابق با دستور العمل های بانک جهانی بوده است.حذف یارانه ها یکی از سیاست هایی است که دولت خاتمی از عهده اجرای آن بر نیامد و حتی مطرح هم نشد.اما دولت احمدی نزاد با ایجاد فضایی شبه نظامی این سیاست را در مورد مسئله بنزین به اجرا گذاشت . در سال اخیر نیز بحث حذف سایر یارانه ها را مطرح نموده است. که قرار است در پروژه ای چند ساله به انجام برسد . مشکل عدم اجرای ضربتی پروژه ایجاد شوک به جامعه و واهمه حاکمیت از نارضایتی و اعتراضات مردم است. در مورد مسائل فرهنگی و اجتماعی اقتضای دوران ریاست جمهوری خاتمی ایجاب می کرد که آزادی های حداقلی به بعضی جریانات سیاسی؛ دانشجویی و روشنفکری داده شود. و در واقع فضا سرپوشی بود بر جریانات برای سرکوب هر چه بیشتر جریانات منتقد.در حال حاضردر میان جریانات راست دانشجویی طیف هایی به همین احزاب داخل کشور و با توجه به المان هایی که در بالا ذکر شد، پایبندند. معتقند افرادی به مانند خاتمی میتوانند به مطالباتشان جامه عمل بپوشانند.طیف پرو غرب جرایانات لیبرالی هم نقد و تحلیل مشخصی از شرایط موجود نداشته و تنها به یک سر مطالبات خرده بورژوایی اکتفاده نموده اند.راه حل های مختلفی ا در این چند ساله پیش گرفته اند:پیوستن به پروژه انقلاب های مخملی و حمایت تلویحی از حمله نظامی آمریکا به ایران از جمله ان سیاست هاست. انقلابات مخملی در بعضی کشور ها اجرا شد که به شکست انجامید. در کشور ما این پروژه با صحنه سازی های حاکمیت از صحنه به در شد، البته فکر کردن به این سیاست در ایران کاملا ابلهانه و ناشی از عدم درکی صحیح از شرایط جامعه و ساختار قدرت است. پس تنها گزینه ی باقیمانده برای این طیف دخالت گری و یا حمله نظامی آمریکا به ایران است.تا شاید بدین طریق آزادی مدرنیته به ایران صادر شود.این جریان در حال حاضر به صورت نیم بند و با سازش و محافظه کاری به کار خود ادامه می دهد. شرکت یا عدم شرکت در انتخابات بزرگترین دغدغه آنان است شاید دولت جدید فکری به حال شان بکند.
نتیجه گیری بنده در پایان بحث با نظر به تحلیل های گفته شده این است که تنها جنبش چپ دانشجویی و دانشجویان آزادی خواه و برابری طلب می توانند متحقق کننده خواسته های واقعی ملت ایران باشند . البته با برقرای پیوند با سایر جنبش های اجتماعی این مهم امکان پذیر است.رادیکالیسم تنها راه حل برون رفت از شرایط موجود. رادیکالیسمی که تحلیل مشخص از فضای موجود داشته باشد و به صورت نظام مند و متشکل در راستای حذف تمامی نابرابری ها گام برداد.چون سازش گری در پایان منجر به حذف یا حل شدن در ساختار می شود.
زنده باد آزادی
زنده باد برابری